O wilkach
Skamieniałości wilka na terenie polski:Na terenie polski kopalne szczątki przodków współcześnie występującego wilka znaleziono w okolicach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Sudetów, Tatr i na Rzeszowszczyźnie, gdzie znajdowano je w osadach plejstoceńskich wraz z różnymi śladami życia i bytności tam człowieka. podobnym znaleziskiem mogą pochwalić się wczesnośredniowieczne stanowiska archeologiczne Gniezna, Gdańska, i Opola.
Polowanie:
Polowanie parami lub watahami rozpoczyna się zwykle o zmierzchu i może trwać całą noc. Watahy stosują rozmaite techniki polowań, w zależności od terenu i rodzaju ofiary, wszystkie jednak opierają się na tym samym schemacie:
1. Wilki tropiciele lokalizują zdobycz i donoszą o tym stadu.
2. Wilki naganiacze płoszą obserwowane stado. Następnie 2-3 osobniki wybierają ofiarę i zaganiają w kierunku reszty watahy.
3. Wataha zastępuje drogę zmęczonemu zwierzęciu i atakiem kończy polowanie.
Wilki śledzą ludzkie spojrzenie:
Wilki potrafią podążać za spojrzeniem innych. U zwierzęt społecznych to ważna umiejętność, ponieważ pozwala przewidzieć czyjś kolejny ruch, np. drapierznika lub ofiary, a także śledzić ważne wydażenia w stadzie. Wiele gatunków potrafi śledzić czyjeś spojrzenie w dal, jednak podążanie wzrokiem za kimś skanującym przeszkodę to trudniejsza sprawa. Dotąd sądzono, że potrafią to wyłącznie naczelne i krukowate. Jednak najnowsze badania naukowców dowodzą, że do zwierząt potrafiących śledzić czyjeś spojrzenie należą równierz wilki.
Wymiana osobników:
Dominująca w stadzie para wilków raz do roku wydaje na świat przeciętnie 4-7 szczeniąt. Młode rodzą się w norze, którą opuszczają po raz pierwszy po miesiącu. Nadal są karmione mlekiem matki, a dodatkowo dostają kawałki mięsa zwróconego przez rodziców i innych człąków stada. W 3-5 miesiącu żucia młode wilki wędrują za stadem i biorą udział w polowaniach. Z nadejściem zimy część z nich opuszcza swoją grupę i rozpoczyna samotną wędrówkę albo dołącza do innego stada. Do grupy ich rodziców przyłączają się wtedy inne młode wilki. W ten sposób następuje naturalna wymiana osobników pomiędzy rodzinami.
Nie taki zły?
Naukowcy prowadzący badania nad wilkiem udowodnili, że nie jest on szczególnie agresywny wobec człowieka. Co więcej, doskonale toleruje ludzi na swoim terytorium i zdarzyło się nawet, że pozwolił pogłaskać swoje młode!
Przerażający lecz pożyteczny:
Mimo, że wilk niemal całkowicie zniknął z umiarkowanych lasów Europy z powodu swojej złej reputacji, występuje on powszechnie w puszczy kanadyjskiej, skandynawskiej, rosyjskiej i na Syberii. I całe szczęście, ten mięsożerca jest bowiem naprawdę pożyteczny.
Poco wilki kopią schowki ?
Schowki te służą wilkom za spiżarnię. Podczas gdy samica zajmuje się małymi, samiec składa w nich zdobyte mięso, które samica bez trudu odnajdzie. Kiedy jeden schowek zostaje opróżniony, wilk skrapia go na pamiątke moczem.
Czy po walce wilki długo się na siebie gniewają:
Nie. Zresztą walki toczone wśród wilkówz jednego stada są na ogół bezkrwawe. Kiedy jeden z nich wygrywa, przeciwnik przewraca się na grzbiet, kładzie uszy po sobie i odkrywa gardło, jakby chciał w ten sposób powiedzieć: "Przegrałem, ty jesteś szefem!"
Sam lub w stadzie:
W zależności od pory roku, obfitości pożywienia i liczby urodzeń, wilk żyje sam, w parze lub w stadzie. Będąc w grupie, może atakować nawet duże ssaki. Ucztę zawsze rozpoczyna przewodnik stada.
Biotop:
Biotopem wilka są wielkie lasy górskie i nizinne z preferencją bagnistych, jak również tundra i stepy. w górach dochodzi do wysokości 3400 m n.p.m.
W jaki sposób wilki rozpoznają swoje terytorium:
Wilki mają doskonały węch. Swoje terytorium zaznaczają moczem oraz ziemią rozgrzebaną w dobrze widocznych miejscach. W ten sposób wyznaczają granice. Czasami również wyją, jakby chciały powiedzieć innym: "Tutaj jestem u siebie!"
Uzębienie:
Dorosły wilk ma 42 zęby, których długość dochodzi do 27 mm ( całkowita długość kłów dochodzi nawet do 57 mm ). Wzór zębowy dorosłego osobnika to 3I+1C+4P+2M w każdej połówce szczęki i 3I+1C+4P+3M w każdej połówce żuchwy. Młody wilk ma 28 zębów mlecznych w układzie 3-1-3. Nacisk szczęki dorosłego wilka może wynosić do 15 kg/cm. Po ukończeniu 10 roku życia następuje powolne ścieranie się kłów i pojawiają się trudności w pobieraniu pokarmu, co w połączeniu z uszkodzeniami nabytymi w walkach może po pewnym czasie prowadzić do śmierci głodowej zwierzęcia.
| Wzór zębowy | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 42 | = | 3 | 1 | 4 | 2 |
| 3 | 1 | 4 | 3 | ||
Pokarm:
Podstawowym pokarmem wilka są duże ssaki kopytne. Nie gardzi również padliną, drobnymi ssakami, ptactwem a nawet żabami. Zabija głównie osobniki stare, młode i chore, które stanowią łatwiejszy łup, zwierzęta w sile wieku i zdrowe. Może nie jeść nic przez tydzień, a potem jednorazowo 10-15 kg. Dziennie zapotrzebowanie pokarmu obliczono na 3-5 kg.
Język ciała:
Wilki do komunikowania się używają także skomplikowanego języka ciała opartego na subtelnych znakach i sygnałach.
Dominacja - dominujący wilk stoi na sztywnych nogach. Ogon jest wyprostowany i uniesiony. Uszy postawione, sierść nieco nastroszona. Często patrzy prosto w oczy innym wilkom lub wspina się na nie.
Poddaństwo (aktywne) - całe ciało "obniżone", wygięte w łuk, wargi i uszy opuszczone, poddany wilk liże pysk dominanta szybkimi ruchami języka, z opuszczonym zadem ogon położony nisko, często podwinięty między tylne łapy.
Poddaństwo (pasywne) - wilk kładzie się na grzbiecie odsłaniając delikatny brzuch i gardło. Łapy skierowane do ciała. Zwierzę często skomle.
Złość - uszy postawione, futro zjeżone. Uniesione wargi ukazują zęby. Grzbiet może być wygięty, Zwierzę warczy.
Strach - uszy przylegają do głowy, ogon między nogami. wilk kuli się. Może skomleć lub szczekać.
Obrona - ciało przy ziemi, uszy położone.
Atak - futro zjeżone, wilk warczy i przykuca.
Zrelaksowanie - uszy położone, wilk wypoczywa leżąc na brzuchu lub boku. Może machać ogonem.
Napięcie - ogon nieruchomy, położony, wilk może przykucnąć.
Zadowolenie - energiczne machanie ogonem, język może zwisać z pyska.
Polowanie - wilk jest spięty, ale jego ogon prosty, w jednej linii z ciałem.
Zabawa - machanie ogonem, wilk jest ruchliwy, skacze, biega. Często opuszcza przednią część ciała na sztywnych łapach.
Wilki a psy:
Z tej samej co wilk odnogi ewolucyjnej pochodzi także pies domowy (Canis familiaris) (poprawna nazwa to Canis lupus f. familiaris[16]). Wilki dały genetyczny początek wszystkim psom. Udomowienie nastąpiło prawdopodobnie pomiędzy 15 000 – 8000 p.n.e. na terenie Azji.
Cechami wyróżniającymi od psów są m.in.: szersza głowa z szerokim czołem, czaszka z grzebieniem strzałkowym zewnętrznym, mocno wysklepione łuki jarzmowe, mocna żuchwa, zaokrąglone i krótsze stojące uszy, skośnie osadzone oczy, większy mózg, dłuższe nogi (w stosunku do wielkości ciała), szersze łapy, wąska klatka piersiowa, gruczoł fiołkowy, charakterystyczne (choć zmienne u osobników) umaszczenie. Wyjątkiem jest wilczak czechosłowacki (słow. Československý vlčiak), który powstał w wyniku skrzyżowania owczarka niemieckiego z wilkiem europejskim. Posiada on wszystkie cechy typowe dla wilków.
Rozród wilków:
W grupie wilków rozmnaża się tylko para rodzicielska alfa, która łączy się na całe życie. Para alfa ma potomstwo zazwyczaj co roku. Inne samice nie mają potomstwa chociaż zdążają się wyjątki. Ruja wilków przypada na miesiąc luty. Ciąża trwa 60-65 dni, pod koniec kwietnia lub na początku maja rodzą się szczeniaki. W miocie rodzi się przeciętnie 4-7 sztuk ale zdarzają się przypadki urodzeń 12 szczeniąt. Poród i połóg odbywa się w norach wykopanych przez wilki lub w norach zaadoptowanych po lisach i borsukach. Nora zlokalizowana jest w miejscu trudno dostępnym ale suchym z dostępem do wody. Szczeniaki rodzą się ślepe i głuche. Waderze w tym okresie pożywienie przynosi cała rodzina, ponieważ jej zapotrzebowanie na pokarm jest dwukrotnie większe niż poza okresem karmienia. Między 2 a 4 tygodniem życia młode wilczki zaczynają widzieć. Szczeniaki zaczynają poznawać otaczające ich środowisko. Gdy na polowanie rusza cała wataha wraz z waderą, młodymi wilkami opiekuje się piastun osobnik beta. Wśród szczeniaków tworzy się również system hierarchii. Z czasem młode wilki tj. ok. 3 miesiąca życia opuszczają norę i wówczas rozpoczyna się etap nauki przetrwania w bezwzględnym świecie przyrody. Wilczki uczą się polować, poznawać terytorium oraz chętnie się bawią z dorosłymi osobnikami. Młode wilki rosną intensywniej niż szczeniaki psów, co jest związane z uwarunkowaniami przyrodniczymi. Do zimy wilki dorastają nauczyły się swojego środowiska i nauki walki o przeżycie, zdobyły pozycje w hierarchii watahy. Z miotu jednak przeżywa ½ szczeniąt. Dojrzałość płciową wilki uzyskują w drugim roku życia jednak potomstwo wydaja znacznie później. Część z młodych wilków po uzyskaniu wieku dojrzałego odchodzi od stada w poszukiwaniu innych terytoriów. Pozostałe zostają aby z czasem objąć funkcję przewodnika w rodzinie.
Rodzina wilcza jest bardzo ze sobą związana emocjonalnie, stado jest dla wilków ich domem gdzie mogą czują się bezpiecznie i dla stada będą walczyć i polować aby mogło przetrwać jak najdłużej w dobrej kondycji. Związki między wilkami w stadzie są znacznie silniejsze niż między innymi zwierzętami stadnymi.
Wilcze odgłosy:
Wilki używają do porozumiewania się między sobą różnych sygnałów dźwiękowych: wycia, szczekania, warczenia, skomlenia i pisków.
Szczekanie używane jest do ostrzeżenia obcych osobników, że zbliżyły się za bardzo do nory lub zdobyczy. Warczenie, tak jak u psów, jest oznaką agresji. Wilki skomlą, okazując uległość lub prosząc o coś (np. o dostęp do jedzenia). Piski towarzyszą wilczej zabawie.
Wycie służy do komunikacji między osobnikami i zacieśnianiu więzów grupy. Wilki wyją, by oznajmić innym swoje położenie, kończą w ten sposób udane polowanie lub odstraszają intruza. W czasie wycia panuje tak przyjazna atmosfera, że nikomu nic złego stać się nie może. Dotyczy to także ludzi[14]. Wilki wyją zazwyczaj wieczorem i wcześnie rano. Dźwięk jest jednostajny, trwający od kilku do kilkunastu sekund, często powtarzany (sesja może trwać do 2 minut).
Wycie stada zaczyna się od pojedynczego głosu samca, po czym dołączają do niego kolejne osobniki. Wycie szczeniąt przypomina raczej skomlenie i skowyt. Wycie słychać zazwyczaj z odległości 2 – 3 km.
Wilcze szczekanie różni się znacznie od dźwięku wydawanego przez psy. Jest cichsze, monosylabowe, przypominające nieco dźwięk "wuff". Wilki chowane wśród psów z czasem zaczynają szczekać w taki sam sposób, jak ich udomowieni krewniacy.
Charakterystyka wilka:
- Waga: 30-80 kg.
- Wysokość w kłębie: 60-90 cm.
- Długość ciała (bez ogona): 97-140 cm.
- Uszy: Uszy wilka mają długość około 5cm., są sterczące i zaokrąglone
- Oczy: Mają złotą tęczówkę, są otoczone czarną obwudką.
-Pierś: Jest wąska a przednie kończyny sprawiają wrażenię wbitych w klatkę piersiową.
- Ogon: Jest zwieszony w dół i prosty a ponadto długi i puszysty. W odległości 1/3 od nasady ogona występuje koliste skupienie czarnych włosów.
Wilk to zwierzę, które należy do rzędu drapieżnych i rosziny psowatych. Samce są większe od samic. Żyje od 8 do 10 lat na wolności i do 16 lat w niewoli (ze względu na dostęp do pokarmu). Występuje w lasach, na równinach, pustyniach i terenach górskich. Wilk szary zamieszkuję Azję, północne i wschodnie Europy oraz Amerykę Północną. W wyniku zajmowania coraz większych obszarów oraz tępienia przez ludzi na wielu terenach został całkowicie wytępiony. Wilcza grupa żyje na obszarach od 150 do 350km2 na nizinach i ok. 100km2 na terenach górskich (w Polsce). Wiele z jego cech fizycznych i osobowościowych jest odzwierciedleniem faktu, iż poluje on w grupie zabijając i zjadając zwierzęta od siebie większe.
Zachowanie stadne:
Stado wilków (wataha) składa się przeważnie z kilku, przeciętnie 6-8 osobników. Na Alasce i w północno-zachodniej Kanadzie spotykano watahy liczące do 20 osobników[13]. Watahy obserwowane w Polsce liczą od 2 do 10, najczęściej 4-5 osobników[4].
Watahą dowodzi najsilniejsza para (tzw. para alfa – basior i wadera), która jako jedyna ma prawo się rozmnażać. Resztę watahy tworzą zwykle osobniki z nimi spokrewnione. Każdy wilk w stadzie ma ściśle określone miejsce, wyznaczające m.in. kolejność jedzenia zdobyczy. Zależności te podkreślane są przez rozbudowany system gestów dominacji (m.in. podniesiony ogon i uszy) i poddaństwa (np. skulony ogon, kładzenie się na grzbiecie). Poza hierarchią znajdują się młode, którymi opiekuje się cała wataha. Młode samce po osiągnięciu dojrzałości czasem są przepędzane przez parę alfa, by nie zagrażały ich dominacji. W społeczności wilków każdy z nich pełni określoną funkcję. W związku z tym możemy wyróżnić specjalistów od węszenia niebezpieczeństwa, szukania tropów, zabijania łupu, chronienia dzieci pary alfa, przedniej straży na polowaniu. Od wymierzania kar jest zastępca przywódcy. Nie jest on lubiany przez pozostałe wilki, w związku z czym nigdy nie zostaje samcem alfa. Wymierzanie kar odbywa się zawsze w sposób symboliczny. Wilk-zastępca otwiera szeroko pysk, w który wkłada swoją głowę winowajca.
Hierarchia w stadzie:
Para alfa
liderzy wilczej watahy; to samiec i samica alfa, często rozpoznawalni przez podniesione ogony. Będąca rodzicami większości z członków wilczej grupy, para alfa utrzymuje posłuszeństwo w reszcie watahy. Dzieje się tak dzięki wywieraniu na własnym potomstwie poczucia podporządkowania. Para alfa ma pierwszeństwo przy pożywianiu się, zwłaszcza, gdy ofiara, przy której odbywa się uczta, nie jest zbyt duża.
Pozostałe wilki mają szansę zdobyć kęsy z ofiary poprzez uleganie parze dominującej i żebranie.
Zwierzęta alfa są zazwyczaj dorosłymi, dojrzałymi osobnikami, które mogą utrzymać swoją dominującą pozycję nawet przez osiem lat. Kiedy stado przemieszcza się, samiec alfa zazwyczaj przewodzi wilczej grupie,
a jego samica biegnie blisko niego.
Wilk beta
to osobnik, zazwyczaj samiec, który często opiekuje się najmłodszymi szczeniętami pary dominującej (sam wilk beta również może być potomkiem pary alfa). Gdy para alfa przechodzi obok niego, on spuszcza łeb i kuli pod siebie ogon widząc, że dominująca para sprawdza, czy on jest im posłuszny. Samiec beta ma duże szanse na osiągnięcie pełnej dominacji względem innych wilków w grupie, jeżeli tylko pokona dominującego samca alfa.
Wilki podporządkowane
to wilki stanowiące większość stada; jest to zazwyczaj potomstwo pary alfa z kilku poprzednich lat. Grupa tych osobników ciągle przekształca wzajemne stosunki, ponieważ jest bardzo zmienna hierarchicznie; wilki podporządkowane demonstrują sobie nawzajem zachowania zmierzające do wybrania osobnika, który chwilowo jest dominujący, aż do następnej demonstracji sił. Jednak osobnik chwilowo dominujący w grupce zwierząt podporządkowanych z reguły nie stanowi "zagrożenia" dla prawdziwego osobnika alfa.
Wilk omega
to inaczej "kozioł ofiarny", czyli wilk, który staje się punktem wyładowywania społecznej agresji grupy. Takie zwierzę często nie ma "łatwego życia" i może stać się wygnańcem, a jeśli uniknie wygnania, zwykle do końca życia pozostaje w dolnej części hierarchicznego porządku stada. Postawa omegi jest bardzo charakterystyczna: wilk ten prawie zawsze płaszczy uszy i sierść, a w ścisłych kontaktach z innymi członkami watahy, przewraca się na grzbiet pokazując nieosłonięty brzuch (co jest oznaką najwyższej uległości) i kuli pod siebie ogon.
Zmysły:
Wilk ma ponad 100-krotnie większą zdolność wyczuwania zapachu niż człowiek. Może on wyczuć potencjalną zdobycz z odległości ponad 250m przy wietrze wiejącym od wilka (wiatr niekorzystny). Jednak przy naprawdę niesprzyjającym wietrze lub wietrze z boku, wilk może wcale nie wyczuć ofiary, albo może nie móc jej precyzyjnie zlokalizować. Przy korzystnym wietrze, tj. wietrze od ofiary, wilk może wyczuć zdobycz nawet z odległości 2,5km.
Wilki słyszą prawdopodobnie dźwięki z odległości minimum 6km (np. wycie innych wilków).
Wzrok wilka jest szczególnie wrażliwy na ruch i na pewno bardziej bystry niż ludzki.
Wilka cechuje wysoka zdolność adaptacji do warunków życia, wilki łatwo się uczą i potrafią pamiętać różne zdarzenia przez szereg lat.
Rozpoznawanie tropu:
ślad łapy duży, wydłużony; symetryczne ustawienie opuszek palcowych: między odbiciem poduszek wyraźnie widoczna litera X. Przednie pazury wyraźniej odbite od pazurów bocznych. Poduszka międzypalcowa, tzw. "piętka" jest trójkątna, o sercowatym kształcie. Wilcze tropy układają się wzdłuż linii prostej - charakterystyczne "sznurowanie".